منبع: مینا ایزدی – گروه معدن تاریخ: ۹۵/۱۲/۸
ارتقای تجهیزات، تولید مفتول را دچار وقفه کرد
تولید مفتول مناسب برای تولید پیچ‌ومهره در کشور با اماواگرهای زیادی روبه‌رو شده است. مفتول‌ها علاوه بر سرمایه‌گذاری بالا به تجهیزات پیشرفته‌ای برای تولید نیازمند هستند که تولیدکنندگان ایرانی مدعی‌اند در ایران تولید نمی‌شود و از کشورهایی مانند چین و هند مفتول وارد می‌شود.
دراین‌بین اظهارنظرهای متفاوتی درباره مفتول‌های خاص پیچ‌ومهره در کشور شنیده می‌شود. به اعتقاد برخی از کارشناسان این مفتول‌ها به دلیل اینکه برای تولید فرآیند طولانی دارند، در کشور تولید نمی‌شوند.
ساخت پیچ‌ومهره از فولادهای ساختمانی؟
یک تولیدکننده پیچ‌ومهره‌های صنعتی به صمت گفته است کارخانه‌های ذوب‌آهن اصفهان مفتول‌های پیچ‌ومهره را تولید نمی‌کنند، به همین دلیل با انجام یکسری فرآیندها روی مفتول‌های ساختمانی، آن را به پیچ‌ومهره تبدیل می‌کنند که ازلحاظ کیفیت نمی‌تواند با مفتول‌های خاص پیچ‌ومهره که از آلیاژهای مخصوص استفاده می‌شود، رقابت کند. این در حالی است که در چین، واحدهای ذوب‌آهن مفتول‌های پیچ‌ومهره را تولید کرده و در اختیار صنایع قرار می‌دهند. حامد حمیدین، به چالش‌های این صنعت اشاره‌کرده و گفته است یکی از مشکلات تولیدکنندگان در این صنعت، تأمین مواد اولیه است؛ مواد اولیه ما مفتول است که از چین، تایوان و ترکیه وارد می‌شود و در کشور امکان تولید آن وجود ندارد. به گفته این تولیدکننده پیچ‌ومهره‌های صنعتی، تعرفه مفتول غیر آلیاژی و معمولی بالا است و از این نظر تولیدکنندگان با مشکل روبه‌رو هستند. آن‌طور که حمیدین اظهار کرده میزان واردات در این صنعت به‌اندازه‌ای زیاد است که اگر این صنعت در داخل هیچ تولیدی نداشته باشد و جلوی واردات نیز گرفته شود تا ۲ سال با کمبود پیچ‌ومهره در بازار مواجه نخواهیم بود. با توجه به اظهارات این تولیدکننده پیچ‌ومهره‌های صنعتی مبنی بر اینکه ذوب‌آهن اصفهان مفتول‌های پیچ‌ومهره را تولید نمی‌کند و این مفتول از کشورهای دیگر وارد می‌شود، کارشناسان فولاد نیز دراین‌باره توضیحات خود را ارائه کرده‌اند.
کیفیت پایین مفتول‌های وارداتی
مدیر کیفیت ذوب‌آهن اصفهان نیز در گفت‌وگو با صمت تولید نشدن مفتول پیچ‌ومهره در واحدهای ذوب‌آهن را نادرست اعلام کرد. وی معتقد است از سال ۱۳۷۰ بنا بر درخواست شرکت‌های صنایع تبدیلی، تولید این مفتول در کشور آغازشده و همواره نیاز این صنایع را برطرف می‌کردیم. عباس عباس‌زاده، اظهار کرد: همواره با تولید فولاد و تبدیل آن به مفتول نیاز صنایع تبدیلی به این مفتول برطرف شده و این موضوع که با انجام یک سری فرآیندها روی مفتول‌های ساختمانی از این مواد استفاده می‌شود، صحت ندارد. عباس‌زاده توضیح داد: در حال حاضر تولید این مفتول از تقاضای زیادی برخوردار است و ذوب‌آهن اصفهان نیز این مفتول را برای تمامی تولیدکنندگان که نیازمند آن هستند تولید می‌کند اما عده‌ای شروع به واردات این مفتول از کشورهایی مانند چین کرده‌اند زیرابه دنبال قیمت ارزان هستند این در حالی است که متأسفانه مفتول‌های وارداتی از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند. مدیر کیفیت ذوب‌آهن اصفهان ادامه داد: در شرایط کنونی به دنبال ارتقای خط تولید این مفتول در کشور هستیم تا تجهیزات پیشرفته‌ای را به‌منظور تولید مفتول به‌کارگیریم به همین دلیل وقفه‌ای در تولید آن به وجود آمده اما به معنای آن نیست که قادر نیستیم این مفتول را در کشور تولید کنیم بلکه ذوب‌آهن اصفهان نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده این مفتول در کشور است. عباس‌زاده افزود: تولید این مفتول در کشور ازلحاظ کیفی نسبت به سایر کشورها در سطح بالایی قرار دارد زیرا تولید فولاد آن به روش کوره بلند انجام‌شده و به‌طور مستقیم از سنگ معدن استفاده می‌شود درحالی‌که تولید مفتول در کشورهای دیگر با روش ذوب قراضه است.
سرمایه‌گذاری بالا برای تولید مفتول
صحبت‌های عباس عباس‌زاده درحالی‌که مطرح می‌شود که رضا شهرستانی، عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور در گفت‌وگو با صمت تولید نشدن مفتول‌های پیچ‌ومهره را تأیید می‌کند. شهرستانی اظهار کرد: این مفتول‌ها فولادهای آلیاژی خاصی هستند که چندین فرآیند روی آن‌ها انجام می‌شود؛ درواقع این مفتول‌ها از عناصر مختلفی برخوردار هستند که نحوه ریخته‌گری آن‌ها خاص است و علاوه بر آن به ماشین‌آلات ویژه‌ای نیاز دارد. این مفتول‌ها باید در کوره‌های خاصی ساخته شوند سپس در دستگاه‌های کشش ویژه‌ای واردشده تا استقامت آن‌ها افزایش پیدا کند در مرحله بعد نیز رو تراشی شده و درنهایت در فعالیت‌های ساختمانی از آن‌ها استفاده شود. وی عنوان کرد: تولید این مفتول از فرآیند طولانی برخوردار است زیرا تناژ بالایی دارد و به سرمایه‌گذاری زیادی نیازمند است ازاین‌رو اغلب از کشورهای اروپایی، ترکیه و هند وارد می‌شود. البته شرکتی در ایران مدعی است که تولید این مفتول را آغاز کرده و در مراحل اولیه آن است اما به دلیل اینکه در ساختمان‌سازی از مفتول در ستون‌ها استفاده می‌شود و به دلیل حساسیتی که دارد باید در تولید آن‌ها استانداردهای لازم رعایت شود. عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور معتقد است به علت گران شدن زمین بیشتر پروژه‌ها به‌صورت ساخت برج‌های بالای ۱۰ طبقه است ازاین‌رو استفاده از این مفتول‌ها بیشتر است و زمانی که مقدار تناژ افزایش پیدا کند تولید آن نیز در کشور بیشتر توجیه اقتصادی پیدا می‌کند.
مفتول؛ ماده اولیه تولید پیچ
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در تولید اتصالات پیچ و مهره و پرچ باید به آن توجه داشت نوع و جنس مواد اولیه است. جنس و نوع مواد اولیه نه‌تنها در کیفیت این نوع اتصالات تأثیر دارد بلکه در قیمت تمام‌شده آن‌ها نیز تأثیرگذار است. نوع مفتول فولادی که در تولید پیچ و پرچ و مهره‌ها استفاده می‌شود باید قابلیت و فرم‌پذیری سرد را داشته باشد. این نوع فولادها به‌طورمعمول از فولاد ساختمانی و معمولی گران‌تر هستند و دلیل آن این است که در فولادهای باقابلیت«CHQ» سعی می‌شود تا حباب‌های ریز هوا به حداقل برسد و سطح و مقطع مفتول به‌صورت یکنواخت‌تر و همگن‌تر باشد تا در هنگام تولید سطح قطعات تولیدی ترک نخورد. فرآیند تولید پیچ یک عملیات پرس‌کاری است که بر اساس آن مفتول که ماده اولیه تولید پیچ است طی چند ضربه شکل نهایی به خود می‌گیرد. این عملیات پرس‌کاری می‌تواند سرد یا گرم انجام شود که به‌طورمعمول برای تولیداتی تا قطر ۲۴میلی از پرس‌کاری سرد و برای اندازه‌های بالاتر از آن پرس‌کاری گرم استفاده می‌شود.
عملیات فرم دهی مفتول به‌وسیله قالب‌های مخصوص این کار انجام می‌شود. به‌طورمعمول بخشی از مفتول که درنهایت ساقه پیچ خواهد شد به‌وسیله قالب‌های ثابت یا ماتریس‌ها شکل داده می‌شود و آن بخش از مفتول که کله‌پیچ خواهد شد به‌وسیله قالب‌های متحرک یا پانچ یا سینه شکل نهایی را به خود می‌گیرد. برای اینکه مفتول مورد مصرف ازنظر مشخصات مکانیکی نهایی یعنی پس از تبدیل‌شدن به پیچ و همچنین قابلیت فرم‌پذیری و کار سرد در حین تولید را داشته باشد باید دارای آنالیز مواد معین و مشخصات مکانیکی خاصی باشد.